Op basis van grootschalig empirisch onderzoek onder Nederlandse managers en medewerkers zijn twee profielen van de Nederlandse High-Performing Employee (HPE) vastgesteld. Het ene, samengesteld vanuit de optiek van managers, is bij uitstek geschikt voor de beoordeling van bestaande medewerkers en het werven van nieuwe medewerkers. Het andere profiel, samengesteld vanuit de optiek van medewerkers, kan worden gebruikt voor ontwikkelings- en coachingsprogramma’s.

Onderzoek naar de ‘high-performance’-organisatie (HPO), een organisatie die gedurende ten minste vijf à tien jaar betere resultaten behaalt dan vergelijkbare organisaties, heeft aangetoond dat er vijf factoren zijn die bepalen of een organisatie een HPO wordt en blijft. Het management van een HPO is van een hoge kwaliteit en combineert integriteit en coachend leiderschap met snelle besluitvorming (hoge kwaliteit managers). De cultuur van een HPO brengt iedereen intensief via dialoog en acties naar betere prestaties (openheid en actiegerichtheid).

De oriëntatie op de lange termijn van een HPO komt tot uiting in langjarige relaties met klanten, leveranciers en partners, en managers en medewerkers die lang bij de organisatie blijven (lange-termijngerichtheid). Een HPO kent haar onderscheidende kenmerk in de markt en laat alle medewerkers continu bijdragen aan het verbeteren van haar processen, diensten en producten (continue verbetering en vernieuwing). Tot slot, de werknemers van een HPO zijn divers, complementair, flexibel en veerkrachtig, en kunnen goed samenwerken (hoge kwaliteit medewerkers).

In een eerder onderzoek is de HPO-factor ‘hoge kwaliteit managers’ uitgediept door de gedragskenmerken van de Nederlandse High-Performing Manager (HPM) te identificeren. Dit artikel gaat nader in op onderzoek naar de HPO-factor ‘hoge kwaliteit medewerkers’, waarbij het profiel van de Nederlandse High-Performing Employee (HPE) werd vastgesteld. Op basis van literatuuronderzoek en een praktijkenquête onder 420 Nederlandse managers en medewerkers zijn de gedragskenmerken van de HPE geïdentificeerd. Met de onderzoeksresultaten kan een organisatie de gewenste gedragskenmerken in het huidige medewerkersbestand verder ontwikkelen en naar een hoger plan brengen, zodat de medewerkers een actieve rol kunnen vervullen in het creëren en in stand houden van de HPO. Daarnaast kan de organisatie het profiel gebruiken bij de aanname van nieuw personeel. De medewerkers, op hun beurt, hebben met het HPE-profiel een blauwdruk in handen waaraan ze zich kunnen spiegelen, om zelf de gedragskenmerken te bepalen die ze moeten versterken om werkelijk excellent te worden.

In dit artikel geven we allereerst de gebruikte definitie van een HPE en beschrijven we hoe we het theoretische raamwerk voor het onderzoek hebben samengesteld; ook gaan we in op de gehanteerde onderzoeksmethode. Daarna bespreken we de resultaten van het vragenlijstonderzoek onder de Nederlandse managers en medewerkers. Hierbij kan men nadrukkelijk de verschillen en overeenkomsten tussen de door managers respectievelijk medewerkers gegeven antwoorden aan de orde. Deze verschillen leiden niet naar één maar twee profielen voor de HPE. We besluiten met een bespreking van de praktische implicaties van de twee HPE-profielen.

De High-Performing Employee

Om het profiel van de HPE te kunnen vaststellen, zal eerst een definitie van de excellente medewerker moeten worden opgesteld. Onderzoekers in organisatorische theorieën suggereren dat er geen universele definitie is voor excellentie en voor de excellente medewerker. Dit komt doordat iedere onderzoeker verschillende determinanten van excellentie signaleert, in termen van eigenschappen, houding en gedragingen die medewerkers moeten vertonen. Wij hebben daarom een aantal kernbegrippen uit de literatuur genomen die betrekking hebben op excellente medewerkers, en deze gecombineerd in een werkdefinitie voor de HPE. De kernbegrippen zijn daarna omgezet in een vragenlijst met gedragingen die een medewerker moet vertonen om een HPE te worden en te blijven. De vragenlijst is gebruikt om in de praktijk de gedragingen te identificeren die daadwerkelijk tot excellentie leiden. Het kernbegrip ‘employeeship’ drukt uit wat nodig is om een goede medewerker te zijn. Een goede medewerker is een individu dat een doelgerichte inspanning levert om de productiviteit en kwaliteit van de organisatie te verhogen. Employeeship houdt in dat de medewerker zich verantwoordelijk voelt voor de resultaten van de organisatie, loyaal is aan de organisatie en initiatieven neemt om de organisatie continu te verbeteren. Goede werknemers laten hoge ‘in-role’- en ‘extra-role’-prestaties zien. Het kernbegrip ‘in-role’-prestatie wordt ook wel ‘werkprestatie’ genoemd en heeft betrekking op de resultaten die van een medewerker verwacht mogen worden op basis van de functie die hij uitoefent. ‘Extra-role’-prestatie, ook wel ‘betrokkenheidsprestatie’ genoemd, is de inspanning die een medewerker levert die verder gaat dan van hem wordt verwacht uit hoofde van de functie en die erop gericht is de organisatie verder te helpen. Dit gedrag kan uitmonden in ‘organizational citizenship behavior’, gedefinieerd als gedrag dat niet door de functie wordt vereist maar dat de medewerker op eigen initiatief laat zien. Dit gedrag is er op gericht de organisatie te verbeteren maar wordt niet noodzakelijkerwijs herkend en beloond door de formele beloningssystemen van de organisatie. Tot slot is er een speciale categorie medewerkers, de zogenoemde ‘high potentials’: medewerkers die zeer gedreven zijn om de organisatie te verbeteren door kansen te grijpen, en die niet bang zijn voor verandering. Deze medewerkers maken al op jonge leeftijd een snelle carrière doordat ze productiever en effectiever zijn dan andere medewerkers, en ze worden vaak gezien als de toekomstige leiders van de organisatie. Door nu de genoemde kernbegrippen samen te voegen, komen wij tot de volgende werkdefinitie voor de HPE:

Een high-performing employee levert betere prestaties dan een gemiddelde werknemer en draagt daardoor meer bij aan de algehele effectiviteit van een organisatie.

Uit het bovenstaande blijkt dat…

Lees het artikel ‘Profielen van de Nederlandse High-Performing Employee (HPE)’ uit Holland Management Review (HMR) gratis verder in PDF.